Bij Hartvol ontmoeten we vaak mensen die vertellen: “Het is al zo lang geleden, maar het voelt nog alsof het gisteren was.”
Soms neemt rouw een vorm aan die zó zwaar en allesomvattend blijft, dat je nauwelijks nog ademruimte vindt. Dan spreken we van complexe rouw.
Wat is complexe rouw en hoe herken je het?
Complexe rouw is geen “te lang rouwen”. Rouw kent geen klok of einddatum.
Het gaat erom dat het verlies je leven zó blijft beheersen, dat je vastloopt en het moeilijk wordt om verder te gaan.
Dat kan zich uiten in:
♡ een schrijnend en aanhoudend verlangen naar de overledene;
♡ het gevoel dat het verlies áltijd centraal staat;
♡ vermijden van herinneringen, of net voortdurend opzoeken;
♡ geen toekomst meer zien zonder de ander;
♡ moeite om werk, relaties of dagelijkse taken op te nemen.
Symptomen van complexe rouw: hoe voelt het voor wie rouwt?
Mensen in complexe rouw beschrijven het vaak als:
♡ een verscheurende leegte, alsof een deel van jezelf verdwenen is;
♡ een innerlijk conflict: “Als ik verderga, verraad ik hem of haar.”
♡ eenzaamheid en onbegrip, omdat de omgeving denkt dat het “allang beter” zou moeten gaan;
♡ schuld en schaamte, omdat je blijft worstelen;
♡ uitputting, door de constante emotionele en lichamelijke belasting.
♡ niet vooruit geraken
Wie rouwt, beweegt normaal gesproken heen en weer tussen verlies en herstel. Dat noemen we het Duaal Procesmodel van rouw. Bij complexe rouw lijkt dat schipperen moeilijker te gaan, waardoor iemand vast kan komen te zitten. Lees hier meer over het Duaal Procesmodel en de twee eilanden van rouw
Oorzaken van complexe rouw die vaak onzichtbaar zijn
Waarom de ene persoon na een verlies wel langzaam weer ruimte vindt, en de andere vastloopt, is vaak niet zichtbaar voor de buitenwereld. Toch spelen bepaalde factoren een rol:
♡ De aard van het verlies
Een plots overlijden, een ongeval, zelfdoding of moord kan traumatisch zijn en het verwerken bemoeilijken.
♡ De relatie tot de overledene
Hoe hechter of afhankelijker de band, hoe groter de impact. Het verlies van een kind, partner of ouder kan je fundamenten doen wankelen.
♡ Eerdere verliezen of trauma’s
Soms stapelt verdriet zich op: een reeks verliezen, of oude pijn die nog niet verwerkt is.
♡ Weinig steun of erkenning
Als de omgeving wegkijkt, minimaliseert of oordeelt, voelt het alsof je er alleen voor staat. Ook verlies dat minder “zichtbaar” is (bv. doodgeboorte, verlies van een ex-partner, ongekende familie) wordt vaak niet erkend.
♡ Eigen kwetsbaarheid
Psychische of lichamelijke kwetsbaarheden, of een beperkte draagkracht door stress, ziekte of zorgen, kunnen de rouw verdiepen.
Voor wie buitenaf kijkt, zijn deze verhalen vaak onzichtbaar. De pijn speelt zich vanbinnen af, terwijl iemand er vanbuiten “gewoon” uitziet.
Precies daarom is mildheid en openheid zo belangrijk: we weten nooit helemaal wat iemand draagt.
Het onbegrip van de buitenwereld bij (complexe) rouw
Wat extra pijnlijk kan zijn: de reacties van anderen.
“Je moet het een plaats geven.”
“Het is toch al zo lang geleden?”
Zulke opmerkingen sluiten af in plaats van open te maken. Vaak ontbreekt het zicht op de diepte van het verlies, het verhaal erachter en de unieke weg die ieder rouwproces neemt.
Wat helpt wél?
Echte erkenning: zien dat het zwaar is.
Luisteren zonder te vergelijken of te oordelen.
Ruimte geven aan herinneringen, ook jaren later.
Hoe omgaan met complexe rouw? ACT als houvast
Bij Hartvol gebruiken we vaak Acceptance and Commitment Therapy (ACT) als houvast. Niet omdat het verdriet moet verdwijnen, maar omdat ACT kan leren om anders met pijn om te gaan.
♡ Ruimte maken voor verdriet: emoties hoeven niet weggeduwd te worden.
♡ Mildheid: gedachten als “Ik moet al verder zijn” herkennen als gedachten, niet als waarheid.
♡ Waarden herontdekken: terug aansluiting vinden bij wat betekenis geeft – liefde, verbinding, zorg, creativiteit.
♡ Flexibiliteit ontwikkelen: leren schakelen tussen verlies en herstel, net zoals het duaal procesmodel van rouw beschrijft.
Zo ontstaat er stap voor stap meer ademruimte: je draagt het verlies mee, maar het hoeft je leven niet volledig te blokkeren.
ACT helpt je om flexibeler om te gaan met pijn én herstel, en sluit mooi aan bij het Duaal Procesmodel. Daarin wordt rouw gezien als een voortdurende reis tussen het verliesgerichte en het herstelgerichte eiland. In deze blog lees je meer over dat model
Tot slot
Complexe rouw is geen zwakte. Het is een menselijke, begrijpelijke reactie op een groot verlies.
Wat we nodig hebben, is erkenning, nabijheid en zorgzame ondersteuning.
Complexe rouw is geen falen, maar een vastlopen in een intens proces. Rouw is eigenlijk een voortdurende beweging tussen verlies en herstel. Ontdek hier hoe het Duaal Procesmodel van rouw dat uitlegt
Bij Hartvol willen we die plek zijn: waar jouw verhaal mag bestaan, waar verdriet én liefde zichtbaar mogen zijn, en waar je voorzichtig weer ruimte kunt maken voor leven naast het gemis.
Wil je voelen of Hartvol jou of je organisatie kan ondersteunen bij (complexe) rouw?
Neem gerust contact met ons op. Samen kijken we wat jou kan helpen.